کد مطلب:7715 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

نمونه هايي از بي اطلاعي خلفا از احكام و مسائل اسلام كدامند؟

1ـ زني كه هنوز از عروسي او بيش از شش ماه نگذشته بود، بچهاي آورد. دستگاه خلافت برابر حادثه نوظهور متحيّر ماند، بالأخره فكر خليفه به اينجا رسيد كه اجتهاد كند. سرانجام، اجتهاد او به اين منجرّ شد كه اين زن سنگسار گردد. اجتهاد عمر، به خاطر اين بود كه چنين حادثهاي در زمان پيامبر رخ نداده و حكم آن صريحاً در قرآن و احاديث اسلاميوارد نشده بود. اگر نبود كه امام او را از سنگسار كردن زن باز نميداشت و از ضميمه كردن دو آيه، حكم موضوع را استخراج نمينمود، خون زن بيچاره ريخته ميشد (ذخاير عُقبي/82)
2ـ مسألة عول در ميراث كه مدتها ذهن صحابه را به خود مشغول كرده و هنوز اين گره در نزد آنان حل نشده است، از جمله مسائل نوظهوري بود كه دستگاه خلافت با آن روبرو گرديد.
مقصود از عول اين است كه فريضه بيش از سهم تَرَكه باشد. فرض كنيد، مردي درگذشت در حالي كه دختر و پدر و مادر و همسري از خود به جا گذاشته است. فريضه دو دختر در كتاب خدا دو سوم است. فريضة هر كدام از پدر و مادر، يك ششم است، فريضه همسر بچه دار يك هشتم است. تنها فريضة دو دختر و پدر و مادر سهام تركه را فرا ميگيرد و ديگر چيزي براي همسر باقي نميماند. اينك صورت مسأله: دو سوم به اضافه دوششم ، مساوي با شش ششم ، مساوي با يك . اين حادثه در زمان عمر اتفاق افتاد. وي با كمال تحيّر چنين گفت:
‹‹ به خدا سوگند نميدانم كه كدام يك از شماها را جلو بيندازم و او را برگزينم. آنچه در قدرت من است اين است كه مال را طبق سهام قسمت كنم و نقص را بر همه متوجه سازم.›› (مستدرك الحاكم 4/340)
و چون در ميان سهام، يكسر يك هشتم داريم، بايد مخرج را 24 بگيريم و در اين موقع، براي همسر 3 سهم از 24 سهم ميرسد. ولي به طوري كه خليفه اجتهاد كرد و كمبود را بر همه متوجه ساخت، بايد مال را بيست و هفت قسمت كنيم و در اين صورت سهم همسر يك نهم خواهد بود.
سخن در اينجا نيست كه كدام يك از دو تقسيم صحيح است، بحث ما در اينجا است كه پناهگاه امت در اين مسائل نوظهور كيست و اينها نشانة اين است كه امت نتوانست تمام نيازهاي خود را از پيامبر گراميفرا گيرد.
3ـ دو نفر در حالي كه مُحرِم بودند شتر مرغي را كشتند و كفّاره آن را از خليفه دوم پرسيدند. وي در اين مورد متحير ماند، زيرا از پيامبر در اين زمينه چيزي نشنيده بود. (ذخاير العُقبي/ 82)
4ـ مردي به خليفه دوم گفت: من زن خود را در جاهليت دو بار طلاق داده ام و در اسلام هم يكبار، آيا همسر من به خاطر اين نوع از سه طلاق حرام ميشود؟
عمر در پاسخ وي گفت:
‹‹ لا آمرك و لا انهاك›› نه امري ميكنم و نه باز ميدارم.
يعني «كشك» بيچاره سائل، متحير ماند. فرزند خليفه در مجلس بسان خود وي بدون استناد به دليلي گفت:
لكني آمرك، ليس طلاقك في الشرك بشيء (كنز العمال 5/161 ). ولي من ترا دستور ميدهم، طلاقهاي دوران شرك تو، به حساب نميآيند.
اين نمونه ها كه در اينجا ياد آور شديم، اندكي بود كه براي آگاهي گسترده از آنها ميتوانيد به منابع زير مراجعه كنيد:
الف ـ الغدير جلد6، ص 75 تا 306 طبع نجف، تحت عنوان نوادر الأثر في علم عمر.
ب ـ كتاب عليٌّ و الخلفاء نگارش نجم الدين عسكري، چاپ نجف، سال 1380.
مثلاً زن ديوانهاي كه مرتكب خلاف عفت شده بود، سنگسار ميگرديد. مادر بارداري كه دامن عفّت خود را آلوده كرده بود، درحالي كه بارداري رجم ميشد. زني كه از فرط تشنگي جرعه آبي را از چوپاني به بهاي آميزش حرام تحصيل كرده بود، سنگسار ميگرديد و ….

---

پيشوايي از نظر اسلام
آية الله جعفر سبحاني